TYPY W RASIE SAMOYED
Niejednokrotnie słyszy się o typach w rasie Samoyed.
"Hoduję psy w typie włoskim", "Mój pies jest w typie skandynawskim".
Większość ludzi przytakuje, choć nie każdy do końca wie w jaki sposób te typy rozróżnić. Niektórzy mogą spróbować wyszukać informacje... I tu pojawia się problem - otóż ŻADNEGO oficjalnego podziału na typy angielskie, włoskie, skandynawskie czy amerykańskie nie ma.
Jest to umowne określenie, niejednokrotnie mające na celu usprawiedliwienie pewnych wad psa:
- ma krótkie futro? powiem, że typ amerykański.
- za mały/za lekki? powiem, że angielski.
- kupka futra na króciutkich łapach?? powiem, że włoski.
Oczywiście nie dotyczy to wszystkich hodowców i nie zawsze jest to sposób na usprawiedliwienie wad. Przecież wystarczy postawić kilka Samoyedów obok siebie i od razu widać różnice w wyglądzie, które z czegoś jednak wynikają. Jednak każdy prawdziwy hodowca powinien przede wszystkim porównywać swoje psy do ideału czyli wzorca rasy, a nie starać się hodować wyimaginowane typy. Czy co gorsza usprawiedliwiać niedociągnięcia w ten oto sposób. „Mam dysplazję w hodowli, to wina typu XXX w jakim hoduję psy”. Są piękne, ale cóż z tego skoro chore.
Polskę obowiązuje wzorzec FCI, który w miarę szczegółowo określa pożądane i niechciane cechy idealnego Samoyeda. Poza wzorcem FCI na świecie obowiązują też inne wzorce tej samej rasy, które w mniejszym lub większym stopniu różnią się od siebie (odsyłam na forum MójYed do działu O RASIE -> Różnice we wzorcach różnych organizacji kynologicznych). Idealnego bo zdolnego do pracy do której został stworzony. Jeśli chcemy psa spokojniejszego, nie koniecznie z ogromnym zapałem do pracy poszukajmy hodowli gdzie hodowca wybierze nam takie szczenię z miotu, ponieważ w każdym miocie rodzą się szczenięta o różnym temperamencie. Jednak pamiętajmy że decydując się na psa zaprzęgowego kupujemy właśnie takiego a NIE pluszową kanapową maskotkę. Samoyed to z założenia pies pracujący. Co za tym idzie musi być to pies zdrowy, dysplazja czy choroba oczu po prostu to uniemożliwia.
Niektóre hodowle, opierające się na zagranicznych importach lub kryjące importowanymi psami spoza FCI, uzyskują szczenięta - chcąc, nie chcąc - przypominające osobniki mieszkające w danym regionie, często podległym innemu wzorcowi. Ktoś może celowo podtrzymywać ten wygląd w następnych pokoleniach i koniec końców Samoyedy z tej linii będą wówczas różnić się od psów hodowanych od wielu pokoleń wyłącznie pod wzorzec FCI. Stąd niektórzy zaczęli określać typy, odnosząc się do miejsca wykształcenia się danej linii hodowlanej, choć pies w danym typie i tak będzie oceniany przez pryzmat wzorca FCI w krajach członkowskich, a przynajmniej powinien być.
Istnieje jednak pewne bardziej oficjalne określenie typów - tak w Polsce, jak i za granicą, często podawane przy opracowaniach na temat rasy. Jest to podział na typ niedźwiedzia, wilka i lisa, przy czym lis jest typem całkowicie niepożądanym w hodowli. Prawdopodobnie każdy kiedyś się spotkał z tymi określeniami.
TYP NIEDŹWIEDZIA, TYP WILKA, TYP LISA
[ze strony hodowli Chatanga] "Wyodrębnia się typy: niedźwiedź, wilk, lis. Lis to typ niepożądany w hodowli. Są to zwierzęta cienkokościste, o długich wąskich głowach, niewielkich rozmiarów. Wilk i niedźwiedź traktowane są na równi i kojarzone miedzy sobą. Na wystawach częściej zwycięża jednak ten drugi gdyż jest efektowniej owłosiony, ma krótszą i szerszą kufę , mniejsze ucho. Są to psy w typie show, cenione zwłaszcza we Włoszech i Finlandii. Wilk to Psy w typie bardziej użytkowym, wyższe, mocniejsze, z mniej obfitym, twardszym włosem. Cenione zwłaszcza przez sędziów, dla których samojed to głownie pies sportowy. Cenione w Szwecji , Niemczech. Dzięki skojarzeniu obu typów uzyskamy psy jakby najbardziej uniwersalne. W miotach często rodzą się szczenięta w każdym z nich choć ideałem jest uzyskanie jak największego wyrównania."
Kiedyś w ten sposób właśnie określano typy w rasie, być może stąd wziął się następnie podział na typ użytkowy i wystawowy.
TYP WYSTAWOWY A TYP UŻYTKOWY
Często można się też spotkać z podziałem na typ użytkowy i wystawowy, co za bzdura! Użytkowy to brzydki, na dłuższych łapach, o krótszym futrze samojed karykatura, a wystawowy to piękny o długiej szacie i wydajnym ruchu. Nic bardziej mylnego. Brzydota danego osobnika i jego niezgodność z wzorcem nie spowoduje że będzie on lepiej pracował. Także to, że pies będzie miał piękne futro lub inne cechy nie spowoduje, że nie będzie w stanie pracować. Często wynika to TYLKO z lenistwa właściciela.
Schemat ten utarł się najprawdopodobniej za sprawą samojedów skandynawskich, ponieważ tylko tam nadal tak naprawdę pracują one jeszcze w zaprzęgach. A ponieważ Skandynawowie najmniej „majstrowali” przy pierwszym eksterierze, który obecnie daleki jest często od wzorca rasy, być może stąd mylne pojęcie typu wystawowego i użytkowego.
TYPY OD MIEJSCA POCHODZENIA LINII
Wróćmy jednak do określeń omawianych na początku.
Google na temat typów w rasie Samoyed niewiele ma do powiedzenia - tak po polsku, jak i po angielsku. Można znaleźć niezbyt długą rozmowę na ich temat na forum Słowackiego Klubu Samoyeda (Samoyeds Without Borders), która opiera się głównie na omawianiu holenderskich linii, które starają się utrzymać pierwotną wersję Samoyeda.
Stwierdzić by można, że jeśli tak trudno o informacje na ten temat na zagranicznych stronach, to głównie w Polsce utrzymuje się "hodowanie w typie ......" i odczuwa się potrzebę klasyfikacji psa do jakiegoś typu, choć czasem psy mają niewiele wspólnego z liniami danego kraju.
Można spróbować jednak przedstawić pewne "typy" na zasadzie cech charakterystycznych popularnych linii występującej na danym terenie.
Aktualnie różnice się zacierają z powodu ciągłych zmian w trendach hodowlanych. Do niedawna królowały angielskie Samoyedy, obecnie zauważalny jest wyraźny rozwój w kierunku amerykańskich Samoyedów. Generalnie obecnie rozróżnia się przede wszystkim typ angielski, amerykański, "FCI", aczkolwiek warto znać różnice we wzorcach
TYP ANGIELSKI
Podlegający wzorcowi British Kennel Club (KC). Wzorzec ten jest o wiele skromniejszy od wzorca FCI i daje szersze pole interpretacji. Według jego klasyfikacji Samoyed jest psem pasterskim.
Angielscy hodowcy stawiają na efektowność - ich Samoyedy przypominają pluszowe misie, mają dużą objętość futra i bardzo ładne głowy. Niestety czasem odbija się to na anatomii - częsty jest spionowany tył, zbyt lekki kościec, wąski front, zbyt krótkie nogi względem tułowia. Niestety wszystko to ma wpływ na sposób poruszania się.
Angielskie psy są także znacznie mniejsze od Samoyedów podlegających FCI - szczególnie suki! Psy mają 51-56cm, suki 46-51cm (w FCI są to wartości 54-60cm oraz 50-56cm). Włos angielskich psów też może być pułapką - KC nie określa długiego lejącego włosa jako wady (tylko falisty włos jest niedopuszczalny), w FCI długi włos jest wadą!
Ch. Lucky Dexter Of Zamoyski
W typie angielskim są też Samoyedy "włoskie" - choć przez niektórych hodowców nadal uważane jako typ włoski, podlegający wzorcowi FCI. Włoskie Samoyedy przypominają angielski typ rasy, zmodyfikowany pod standardy FCI. Duża część włoskich linii opiera się właśnie na angielskich importach.
Ch. Artaiga's Royal Don Giovanni
SAMOYED W AUSTRALII
Podlegający wzorcowi ANKC, bardzo zbliżonemu do wzorca angielskiego, z tym, że jest bardziej szczegółowy. Klasyfikacja: rasy północne.
Są to psy niewielkie i efektowne, mniejsze od Samoyedów podlegających wzorcowi FCI. Idealny wzrost psa rasy Samoyed w Australii wynosi 53,5cm - jest to więc wartość poniżej dopuszczanych przez wzorzec FCI. Szczególnie suki są znacznie mniejsze od tych w Polsce. U psów wzrost mieści się w wartościach 51-56cm, u suk 46-51cm (w FCI są to wartości 54-60cm oraz 50-56cm).
Okrywa włosowa jest bardzo gęsta, wolna od skręceń. Włos nie może być lejący.
Często kufa jest krótsza niż u Samoyedów podlegających FCI, gdzie wymagane jest, by długość kufy była równa długości czaszki.
Psy są dość proporcjonalne, choć zdarzają się osobniki nieco długie (pod kątem wzorca FCI) i krótkonożne. Zwłaszcza dorosłe osobniki w okolicach lędźwi potrafią być nieco wydłużone.
 Ch. Kalaska Aussie Idol |
 Ch. Lunasea We Run The Knight |
TYP AMERYKAŃSKI
Podlegający szczegółowemu wzorcowi American Kennel Club (AKC). Według jego klasyfikacji Samoyed jest psem pracującym i to głównie na jego predyspozycjach do pracy hodowcy się skupiają. Dla nas zwykle te Samoyedy są mało efektowne, ponieważ często mają znacznie krótsze futro (długi włos utrudnia pracę?).
Hodowcy skupiają się na prawidłowej anatomii i wydajnym ruchu, włos jest kwestią drugorzędną, choć bardzo krótki, gładki włos jest niepożądany i uznaje się, że ważniejsza jest jakość (gatunek) włosa od jego ilości.
Amerykańskie Samoyedy są znacznie mniej efektowne, natomiast mają zwykle dobrą budowę, zachowane proporcje, dobry kościec i wydajny ruch, jeśli interpretujemy je pod kątem wzorca FCI. Są za to często znacznie większe od samojedów europejskich co często widać gołym okiem, zwłaszcza psy kanadyjskie. Miewają nieco inny wyraz i większe ucho - co jest potęgowane krótszym włosem. Niestety, bardzo często mają wąską i płytką klatkę piersiową, choć gdy patrzy się na nie z boku, zwłaszcza na zdjęciach, wpisują się niemal w ideał także wzorca FCI. Często właśnie „czar pryska” gdy spojrzymy na takiego psa od przodu.
Ponadto należy pamiętać że zarówno Amerykanie jak i Kanadyjczycy są mistrzami nie tylko handlingu i groomingu, ale także ustawiania psa do zdjęcia. Na stronach ich hodowli (i to nie tylko w rasie Samojed) dany pies ma zazwyczaj kilka zdjęć przez całe życie, tych najlepszych wybranych z tysiąca, które niekoniecznie muszą oddawać jego rzeczywisty wygląd.
Najpopularniejsze w Europie są niewątpliwie importy z hodowli White Magic, Polar Mist oraz kanadyjskiej Vanderbilt. Samo porównanie psów z jednej z tych hodowli mieszkających w Europie pokazuje różnice w obrębie jednej linii w eksterierze, choć wprawne oko rozpozna bezbłędnie która to linia, patrząc tylko na psa a nie zaglądając w katalog wystawowy.
Ch. Polar Mist Party At Lunasea & Ch. Bark Bark's Walking On Memphis
TYP SKANDYNAWSKI (bez Finlandii)
Podlegający wzorcowi FCI i odnosi się do charakterystycznych psów hodowanych w krajach skandynawskich. Wywodzi się głównie z mieszanki psów hodowanych pod zaprzęgi - o dość lekkiej strukturze kostnej, wydłużonym tułowiu i dość ubogim owłosieniu. Typ bardzo zmieniony w późniejszych latach z powodu różnorodnych importów - z Wlk. Brytanii (Lucky Dexter of Zamoyski), z Australii (Kalaska Lucky Phantom) oraz poprawiany głównie liniami duńskimi (dawna Kaissas, a później głównie tzw. „stara” Cabaka). Wpłynęło to na znaczne wymieszanie typu i można uznać, że jest najmniej jednolitym z wymienionych. Ogólnie są to jednak psy o dobrych proporcjach i ruchu, rzadziej o ładnych głowach i szacie, różnie bywa także z kośćcem. Właśnie tu znajdziemy najwięcej psów o biszkoptowych znaczeniach, gdyż własnie Skandynawowie przykładaja największą wagę do budowy psów pod kątem wydajności pracy, nie zaś do względów estetycznych. W Skandynawii na wystawach psy o nieczysto białym umaszczeniu są normą. Śmiało można też powiedzieć że są to psy najzdrowsze, gdyż od wielu lat dba się to o badania pod kątem chorób dziedzicznych i powszechnym jest podawanie wyników do publicznej wiadomości.
Ch. Snowstar's Special Blend & Ch. Bjellakis Q's Special Prince
TYP SKANDYNAWSKI (Finlandia)
Stary typ fiński charakteryzował się mocnym kośćcem, dobrą szatą, mocną głową - ale dość ostrą w wyrazie, psy były słabo kątowane. Stary typ został obecnie poprawiony, w szczególności głowy. Cżęść znaczących fińskich hodowli postawiło na psy z kanadyjskiej linii Vanderbilt, część na amerykańską White Magic. Wlewka krwi zza oceanu pogorszyła nieco wygląd włosa, jednak poprawiła anatomię.
Problemem z fińskimi psami są głównie wyniki ich badań oraz stosunek niektórych hodowli do kojarzenia psów, czego późniejszym efektem są nierzadkie stwierdzenia dysplazji bioder.
 Ch. Humoresque Quite Easy |
TYP PIERWOTNY
Hodowany głównie w Holandii. Niektóre holenderskie linie starają się utrzymać pierwotny wygląd Samoyeda, sprzed rozpoczęcia prac hodowlanych w Anglii. Są to psy znacznie mniej efektowne, lżejsze, o krótszej okrywie włosowej. Mają oddawać wizerunek Samoyeda takiego, jakim był przed selekcją hodowlaną. Zwykle psy te można podciągnąć pod pierwszy wzorzec rasy z 1909r i będą oddawać wizerunek ówczesnego Samoyeda. Zdjęcia porównujące dawne i holenderskie Samoyedy można znaleźć m.in. na stronie http://www.oldsams.info
Noho, pierwotny Samoyed, rok 1962 oraz Na-Njarka, wyhodowany w Holandii w 1996, oba psy w wieku około dwóch lat
Polar Light of Farningham, wyhodowany w Anglii około 1920, i potomek Na-Njarki, na zdjęciu z 2002 w wieku pięciu lat
Po lewej - Anglia 1905; po prawej: Alie Bartol z czterema pokoleniami jej hodowli. Holandia 1998.
--
Warto wspomnieć jeszcze o innych krajach, np. o Estonii, która w zalednie 7-9 ostatnich lat stała się niemal potęgą i hoduje na prawdę piękne psy - zarówno w anatomii, wyrazie jak i w ruchu, choć po boomie na bardzo poprawne psy mają obecnie lekki zastój i spowolnienie w rozwoju rasy, co jest normalnie gdy rasa szybko zaczyna się rozwijać na danym terenie. Kolejnym ich problemem (który niestety ma wielu hodowców obecnie w Europie) jest to, iż suki swoja jakością eksterieru znacznie przewyższają reproduktory, co skutkuje problemami w doborze skojarzeń i bardzo małym polem manewru.
--
Każdy hodowca powinien dążyć do uzyskania idealnego Samoyeda. Jednak co hodowca, to inny gust i inna intrpretacja wzorca. Oczywiście każdy "typ" może mieć swoich zwolenników, jednak nie powinno być tak, że uparcie klasyfikuje się psy odbiegające od przyjętego standardu do któregoś typu, choć z liniami danego kraju nie ma zbyt wiele wspólnego. Określenia umownych typów nie powinny być też wykorzystywane do usprawiedliwiania wad hodowanych przez siebie psów. W FCI wzorzec obowiązuje jeden, wada jest wadą i poprzez przypasowanie psa do któregoś z typów nie zniknie. I zamiast robić z niej zaletę (np wadliwy długi włos - bo to typ angielski, albo króciutkie nogi - bo typ włoski), podejść do tego obiektywnie i starać się wady poprawiać, nie powielać w imię ideologii hodowania "w typie".
Opracowanie: Paulina Adamska, Winterfield's Samoyeds oraz Iwona Lenarczyk-Małecka, hodowla Arctic Challenge.
Chcesz dodać coś od siebie? Masz pytania? Zapraszamy do wątku z artykułem na forum MójYed: TYPY W RASIE.
Dziękujemy za udostępnienie zdjęć ze zgodą na publikację przez:
Sasa Milanovic (Serbia), właścicielka psa Artaiga's Royal Don Giovanni - hodowla Steel Lady - www.steellady.in.rs
Diana Nielsen (Dania), właścicielka psa Bark Bark's Walking on Memphis - hodowla Lionsgate - www.bricksite.com/starlight/velkommen
Helen Chen (Australia), właścicielka psów Kalaska Aussie Idol i Lunasea We Run The Knight - hodowla Lunasea - www.facebook.com/lunaseasams
Christl Arvidsson, właścicielka psów: Polar Mist Party At Lunasea, Snowstar's Special Blend oraz Bjellaki's Q's Special Prince - hodowla Bjellakis - www.bjellakis.com